19. yüzyıl ve sonrasında toplumlardaki sosyal dokunun değişimi, çalışma şartlarının, kişisel rollerin farklılaşması ve ağırlaşması sonucu yorgunluk çok sık duyulan bir şikayet olmaya başlamıştır. Son yıllarda ülkemizde yapılan taramalarda 100 kişiden 55’i çok yorgun olduğunu dile getirmektedir. Bu oran İngiltere için yaklaşık % 38 gibidir. A.B.D.’de yapılan çalışmalarda yorgunluğun getirdiği ekonomik kayıp yıllık 43 milyar Dolar düzeyindedir. Bu değerler, olayın sıklığı ve topluma getirdiği ekonomik kayıpların oldukça önemli düzeylerde olduğunu göstermektedir. KadıköyŞifa Ataşehir Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. İrfan Berber yorgunluk hakkında en çok merak edilen soruları yanıtladı!

YORGUNLUK NEDİR?

Yorgunluk için genel anlamda bir tanımlama yapmak zordur. Kişinin günlük aktivitelerine başlamak için kendinde yeterli gücü, enerjiyi bulamaması ya da rutin aktivitelerinin bitiminde tükenmişlik hissinin gelişmesi durumudur. Yorgunluk, subjektif , kişinin algılaması ile ilgili bir yakınmadır, bu sebeple kişisel farklılıklar gösterir.

Halsizlik, isteksizlik, güçsüzlük, yıpranmışlık, sıkıntı gibi tanımlamalar benzer durumu tanımlamak için sıklıkla kullanılır. Ancak, bazı hastalar egzersiz esnasındaki nefes darlığını veya bacaklardaki ağrıyı yorgunluk olarak dile getirebilir. Bu durumda tarif edilen yorgunluk bizim sıklıkla kullandığımız tanımın dışında kalp – damar sisteminin hastalığının şikayet bulgusu olabilir. Bu sebeple güçsüzlük, yorgunluk gibi yakınmaların arkasında gerçekte anlatılmak istenenin ne olduğu netleştirilmelidir.

YORGUNLUK NEDENLERİ NELERDİR?

FİZYOLOJİK YORGUNLUK

Sağlık durumu normal olan kişilerde stres, yetersiz dinlenme, yetersiz uyku, diyet değişiklikleri veya aşırı aktivite durumunda görülür. Yaşlı hastalarda bu tip yorgunluk daha sıktır.

ORGANİK YORGUNLUK

Bu tip yorgunluk bazı hastalıklarla birlikte görülür. Orta ve ileri yaş hastalarda en sık karşılaşılan durumdur. Aile hikayesi, tam bir fizik muayene ve yapılan kan ve görüntüleme ile ilgili tetkikler sonrası nedeninin belirlenip, ilgili hastalığın tedavisi ile yorgunluk ortadan kaldırılabilir.

PSİKOJENİK YORGUNLUK

Genel olarak tüm yogunlukların %50’sini oluşturur. En sık depresyonla birliktedir. Herhangi bir yaş gurubunda oluşabilir. Çoğunlukla gün içinde azalır. Duygu, düşünce ve stres durumuna paralel olarak şiddeti değişebilir.

KRONİK YORGUNLUK SENDROMU

19. yüzyılda “Kronik Nervöz Tükenme” olarak tanımlanmıştır. Kronik yorgunluk sendromu büyük ihtimalle yüzyılımızın Yaygın hastalığı olacaktır. Yaşlılarda nadirdir. Yorgunluğu olan hastaların %30’unda organik veya psikolojik sebep bulunmaz. Tanı koyulana dek idiyopatik kronik yorgunluk olarak değerlendirilir. Bu olgularda motivasyon azlığı konsantrasyon yetersizliği, güçsüzlük, irritabilite vardır. Sıklıkla psikomotor yavaşlama vardır.

YORGUNLUK BİR HASTALIK MI, YOKSA BİR HASTALIK İŞARETİ MİDİR?

Yorgunluk çoğunlukla bir hastalık bulgusu olmakla birlikte kronik yorgunluk sendromu adı altında hastalığın kendisi de olabilir. Yorgunluk her türlü bakteriyel, viral ya da parazitik enfeksiyonun, kansızlık ve benzeri kan hastalığının, karaciğer ya da böbrek hastalığının, kandaki vitamin ve mineral eksikliklerinin, hormonal hastalıkların, beslenme ve uyku bozuklukları sonucunda oluşabilir. Özellikle tiroid hormon yetmezliği, böbrek üstü bezi yetmezliği, büyüme hormonu yetmezliği ve hipoglisemi gibi hormonal sebepler erken dönemde gözden kaçabilir.

Kronik yorgunluk sendromunun tanısı içinse; tam bir klinik değerlendirme sonrası tanımlanamayan devamlı ve tekrarlayan yorgunluğun yeni ve bilinen bir zamanda başlaması, devamlılığı, sosyal ve iş hayatındaki aktivitelerde yavaşlamaya yol açması gerekir. 6 ay üzerinde devam eden durumlarda bu sendrom düşünülmelidir.

YORGUNLUK HANGİ DURUMLARDA MASUM BİR HALİN ÖTESİNE GEÇEREK TEHLİKE İŞARETİ OLABİLİR?

Yorgunluk yakınması; daha önce yaşanılmayan ölçüde yoğunsa , günlük aktiviteleri sınırlıyorsa, beraberinde başka yakınmalar mevcutsa, takipte olduğunuz kronik bir hastalığınız mevcutsa ya da aile hikayesi veya vücut yapısı nedeniyle bazı organik hastalıklar açısından risk grubunda bulunuyorsanız ve kendi çabalarınızla geçmiyorsa zaman kaybetmeden bir hekimle görüşmelisiniz. Yakınmanın tehlikeye işaret edip etmediği bazı tıbbi araştırmalar sonucunda netleşecek bir durumdur. Pek çok sinsi seyirli kanserin ilk bulgusu yorgunluk olabilmektedir. Ve bu durumda kilo kaybı, beslenme bozukluğu ve hastalığın tutulma bölgesi ile ilgili pek çok ek yakınma sonradan tabloya eklenebilmektedir.

YORGUNLUKLA KRONİK YORGUNLUK ARASINDAKİ FARKLILIKLAR NELERDİR?

KRONİK YORGUNLUK sendromu sürekli ve tekrarlayıcı seyreden, bir çok sistemi etkileyen bir hastalığı tanımlamak için kullanılır. Tek bir sebebi yoktur.Bu hastalığın viral bir enfeksiyon tarafından çalışma dengesi bozulan beyin kaynaklı olduğu veya stres ve savunma sisteminde oluşan bozulmanın ve hedef sapmasının içinde olduğu bir durum olduğunu kabul etmeliyiz. Kronik yorgunluğun en ayırt edici özelliği yatak istirahati ile geçmemesidir. Bu sürecin sonucu bitkinliktir.

KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNU GÖSTEREN BELİRTİLER HANGİLERİDİR?

FİZİKSEL TÜKENMİŞLİK BULGULARI

_ Başka bir nedene bağlı olmayan, istirahatle geçmeyen, 6 aydan uzun süren, ortalama günlük aktiviteyi en azından %50 azaltacak derecede, sürekli ve tekrarlayıcı fiziksel ve mental bitkinlik hissi.

_Güçsüzlük, daha önce tolere edilebilen egzersizden sonra oluşan ve 24 saat ya da üzerinde devam eden bir durumdur.

_Enerji kaybı

_Yıpranma

_Hastalıklara karşı daha hassas olma

_Baş ağrıları

_Bulantı

_Kas krampları ve miyalji

_Bel ağrıları

_Denge kaybı

_Sindirim sorunları

_Uyku bozuklukları

_Çabuk yorulma

_Hafif ateş, üşüme

_Boğaz ağrısı

_Boyunda ağrılı lenf bezleri

_Açıklanamayan genelleşmiş kas zayıflığı

_Kaslarda katılaşma

_Geçici eklem ağrıları

_Farenjit

_Bazı hastalarda gribal enfeksiyon benzeri durumlar

DUYGUSAL TÜKENMİŞLİK BULGULARI

_Işıktan rahatsızlık

_Düşünmede zorluk

_Göz önünde beneklerin uçuştuğu hissi

_Depresyon

_Umutsuzluk, unutkanlık

_Evde, işte gerginlik- tartışma artışı

_Kızgınlık

_Net görememe

_Huzursuzluk,sabırsızlık

_Nezaket, saygı gibi pozitif bulgularda azalma

ZİHİNSEL TÜKENMİŞLİK BULGULARI

_Doyumsuzluk

_İşi bırakma

_Kendine ve işine karşı negatif yaklaşım

_Hafıza problemleri

_ İşi savsaklama

KRONİK YORGUNLUK DAHA ÇOK KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Kronik yorgunluk sendromu A tipi agresif dediğimiz hırslı, titiz, mükemmelliyetçi, çabuk sinirlenen, tez canlı kişilik yapılarında daha çok görülür. Kentsel yaşam ve çalışma yoğunluğunun sonucu olarak bu toplumun bireylerinde daha sıktır. Doktorlar ve diğer yardımcı sağlık çalışanlarında, yönetici kadrosunda çalışanlarda, ekonomi alanında çalışanlarda daha yoğun görülür. Kadın cinsiyet erkeklerden daha fazla risk altındadır.

KRONİK YORGUNLUĞUN GİDERİLMESİ İÇİN YAPILMASI GEREKENLER NELERDİR?

Kronik Yorgunluk Sendromunun tanı amaçlı kan testleri yoktur.

Tedavi planı:

– Tatil

– Egzersiz (kas gevşemesine yardımcı, hafif egzersizler)

– Günlük istirahat sürelerini uzatma

– İlaç

– Vitaminler (günlük ihtiyaca göre)

– Psikoterapi (hayat tarzı değişikliği)

YORGUNLUĞA NEDEN OLAN SAĞLIK SORUNLARI NELER OLABİLİR?

1- Kan hastalıkları: kansızlık çeşitleri, kan kanserleri

2- Kalp ve dolaşım sistemi hastalıkları: kroner kalp hastalığı, kalp yetmezlikleri, kalp ritim bozuklukları, kapak hastalıkları, periferik atar ve toplar damar problemleri

3- Solunum sistemi bozuklukları: uyku –apne sendromu, astım, KOAH gibi hastalıklar, akciğer kanserleri

4- Sindirim sistemi hastalıkları: mide-bağırsak kanamaları, iltahabi bağırsak hastalıkları, karaciğer yetmezliği(siroz), hepatitler, kanserler

5- Böbrek yetmezlikleri ve idrar yollarının böbreğin iltahabi ve kötü huylu hastalıkları

6- Hormonal hastalıklar: tiroid hormonu yetmezliği, böbreküstü bezi yetmezliği, şeker dengesizliği (tip2 diyabet, hipoglisemi), büyüme hormonu yetmezliği, östrojen- testesteron hormanlarında dengesizlik

7- Nörolojik hastalıklar

8- Vitamin – mineral yetersizlikleri: B12 , Dvitamini yetersizliği gibi

9- Enfeksiyon hastalıkları

KİŞİNİN YORGUNLUĞUNUN KAYNAĞINI ANLAMAYA YARAYAN TAHLİLLER HANGİLERİDİR?

Yorgunluğu olan hastada yapılacak tetkikler:

1- Kan sayımı, sedimentasyon

2- Karaciğer fonksiyon testleri

3- Böbrek fonksiyon testleri

4- Kan şekeri, tiroid hormonları

5- Kandaki vitamin, mineral ve elektrolit düzeyleri

6- Ek yakınmalarla ve muayene bulguları ile karar verilecek görüntüleme yöntemleri

ALKOL VE SİGARANIN YORGUNLUK ÜZERİNDE NE GİBİ ETKİLERİ VARDIR?

İzin verilen dozların üzerinde alkol alımı karaciğeri yoracağından, sinir sistemini olumsuz etkileyeceğinden, bazı vitaminlerin (folik asit gibi) kan düzeyini düşüreceğinden ve şeker dengesini olumsuz etkileyeceğinden yorgunluğa yol açabilir.

Sigara kullanımı yarattığı hava yolu kasılması ve yıpranmasından dolayı, solunumla alınan oksijen miktarını azaltır. Böylelikle dokuların yeterli oksijenlenmesi bozulur. Ortaya çıkan serbest radikaller ve benzeri maddeler doku yaşlanmasına ve yorgunluğa neden olur.

Her iki madde de uzun vadede kalp damar hastalığı sebebi olduğundan diğer önemli bir yorgunluk nedeni de bu durumdur.

BESLENME ŞEKLİ YORGUNLUK NEDENİ OLABİLİR Mİ? KENDİNİ YORGUN HİSSEDENLER NASIL BESLENMELİDİR?

Beslenme şekli yorgunluk sebebi olabilir. Et ve kuru baklagilden fakir bir beslenme demir ve vitamin B12 eksikliği nedeni ile kansızlığa dolayısıyla yorgunluğa neden olabilir. Yoğun yağlı ve karbonhidratlı beslenme şekli hipoglisemiye, diyabete eğilim yaratacağından ve kilo fazlası oluşturacağından yorgunluk yaratabilir. Meyve ve sebzeden fakir beslenme folik asit, c vitamini, potasyum gibi pek çok mineral, vitamin eksiğine neden olabilir.

Sıvı alımımızın yeterli ve dengeli olması oldukça önemlidir. Kafein ve çay tüketimine dikkat edilmelidir. Bu içeceklerin her birinin günde 2 – 3 fincandan fazla tüketimi yorgunluk nedeni olabilir.

Her gıda grubunun dengeli alımı beslenmeden kaynaklanacak yorgunluğun önüne geçecektir. Dengesiz beslenme ile sıkı diyetler oldukça önemli bir yorgunluk nedenidir.

KENDİNİ YORGUN HİSSEDEN KİŞİLER GÜN İÇİNDE NELER YAPMALIDIR?

Yorgunluğu olan insanlar:

– Dengeli beslenmeli, fazla kilolarından kurtulmalı

– Yaşamlarını tekdüzelikten çıkaracak uğraşlar edinmeli

– Her sabah 10 – 15 dakika kas gevşetici egzersizler yapmalı

– Uyku ritmine dikkat etmeli, günlük tempolarını düşürmeli

– Tatil fırsatlarını değerlendirmeli

– İş yerinde iş yükünü paylaşmaya yönelik çalışmalar yapmalı

– Organik nedenler olabileceği ihtimaline yönelik hekim desteği alınmalıdır.

Bu Statta G.Saray ve Türk Bayrağı YasakTürkiye, İngilizleri Kıskandırdı

24.03.2012 12:38 [3476742]

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

6/10

(11 kişi)